Mechelse kokosnootbeker

Vroegmoderne kokosnootbekers zijn bijzonder zeldzaam en worden slechts bij hoge uitzondering op de kunstmarkt aangeboden. Toen het Mechelse Museum Hof van Busleyden de Koning Boudewijnstichting van de verkoop op de hoogte bracht, kon het Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché deze opportuniteit niet voorbij laten gaan.

Dit exemplaar is des te bijzonder omwille van de Mechelse oorsprong en het ontstaan tijdens de Bourgondisch-Habsburgse periode. De stad was destijds een belangrijk zilvercentrum en onderaan de voetrand bevindt zich de stadskeur van de stad Mechelen. Dit is de enige nog bekende kokosnootbeker waarvan we weten dat hij in Mechelen is vervaardigd. Het is daarenboven een bijzonder fraai en gaaf exemplaar.

Deze in zilver gevatte kokosnoot op een hoge voet en met deksel kan, op basis van de merktekens, worden toegeschreven aan de Mechelse zilversmeden Dirk I of Dirk II van Eyck en gedateerd in 1602. De familie Van Eyck was gedurende minstens drie generaties actief als zilversmeden in Mechelen. Dirk I van Eyck was gehuwd met de dochter van Anthoine Dauxon, de goudsmid van Karel V en meestergeneraal van de Munt in de Nederlanden. Aan Dirk I en Dirk II van Eyck zijn ook verschillende cibories, kelken en zilveren lepels toegeschreven uit de collecties van onder andere de Sint- Romboutskathedraal en de Leuvense Sint-Pieterskerk.

In de 16de eeuw werden kokosnoten uit Afrika en Indië door Portugese handelaars in West-Europa ingevoerd. Dergelijke exotica, waaraan geneeskundige krachten werden toegedicht, waren zeer gegeerd. Wanneer Albrecht Dürer in 1520 Antwerpen bezocht, kocht hij er enkele exemplaren. Van de soms rijkelijk bewerkte kokosnoten werden drinkbekers gemaakt, die als luxeproduct in de kabinetten van kapitaalkrachtige handelaars of de machtigen der aarde belandden. Een vergelijkbare beker bevond zich hoogstwaarschijnlijk ook in de collectie Naturalia en Artificalia die Margareta van Oostenrijk had aangelegd in haar paleis in Mechelen.

Dankzij de aankoop van het Fonds Léon Courtin-Marcelle Bouché kan de kokosnootbeker, die sinds de opening van het museum in bruikleen was bij het Museum Hof van Busleyden, de kokosnoot permanent tentoonstellen voor het publiek.