Zilveren koffiekan

De Dinantse koffiekan die het Fonds Pierre François Tilmon aankocht, heeft als bijzondere eigenschap dat ze afkomstig is uit de abdij Onze-Lieve-Vrouw van Leffe. Ze draagt als enige bekende stuk het blazoen van de abdij. Daarenboven zijn er niet veel 18e-eeuwse zilverstukken uit Dinant bewaard en is ze ook op dit vlak een interessante getuigenis van de Belgische knowhow.

Dat de koffiekan afkomstig is uit de abdij Onze-Lieve-Vrouw van Leffe, blijkt duidelijk uit het wapenschild. De techniek in drijfwerk wijst erop dat het wapen niet achteraf toegevoegd werd en dat de kan speciaal vervaardigd werd voor de abdij. De abdij van Leffe bezat nog ander zilverwerk voor dagelijks gebruik, maar dat werd vernietigd of raakte verspreid tijdens de Franse Revolutie.

Abt Norbert Boulvin (1763-1780) gaf wellicht in 1774 de opdracht voor deze koffiekan aan de Dinantse edelsmid Pierre-Jean-Joseph Adam (1710-1778). Zijn keurstempel wordt gevormd door de initialen - PI/A - , met een punt in het midden. De aanwezigheid van enkel een keurstempel hoeft niet te verbazen. Dinant telde toen te weinig edelsmeden om een volwaardige gilde te vormen en een onafhankelijke kwaliteitscontrole te laten uitvoeren. Vandaar dat het stempelen (keuren) van zilveren voorwerpen beperkt bleef tot het merkteken van de smid.

De koffiekan rust op drie poten met reeënhoeven aan het uiteinde. Ze zijn telkens verbonden met de peervormige kan via een krul en een cartouche in rococostijl. De gebogen omtreklijnen maken een lichte beweging die uitloopt in spiraalmotieven en cartouches, waarvan er één dient als basis voor de giettuit. De lijnen van het middenstuk worden doorgetrokken in het klokvormige deksel dat uitloopt in een bloemknop met kelkbladeren.

Qua stijl doet het werk denken aan de koffiekannen uit de ateliers van de Zuidelijke Nederlanden in de jaren 1770. Middenstuk, tuit en deksel, versierd met cartouches en schelpwerk die zorgen voor een dynamiek zonder het evenwicht te verstoren. Ook de poten met reeënhoeven vinden we terug op de exemplaren die rond diezelfde periode in Doornik vervaardigd werden.

Door de aankoop van het Fonds Pierre François Tilmon, dat ijvert voor de bescherming en de valorisatie van het Naamse erfgoed, zal het publiek deze bijzondere koffiekan kunnen bewonderen in het Hôtel de Groesbeeck-de Croix – Museum voor Sierkunsten in Namen, na de renovatie van het gebouw.