Mechelse zilveren samowaar

Deze zilveren samowaar is een meesterwerk in Mechels zilverwerk uit de 18e eeuw. Het werd aangekocht door het Fonds Comte Thierry de Looz-Corswarem als zeldzame getuige van de transitiestijl. Vandaag maakt het deel uit van de collecties van het Museum Kunst & Geschiedenis in Brussel.

Een plechtig sierstuk

Deze spectaculaire en verrassende samowaar in massief zilver werd in 1775 gecreëerd door de Mechelse zilversmid Joseph Van Deuren, weegt ongeveer 7 kilogram en is 59 centimeter hoog. Het sierstuk, waarin warme dranken werden geserveerd, weerspiegelt niet enkel het talent van een bijzondere vakman, maar ook de status en rijkdom van de familie die het in bezit had. De zeldzaamheid, het uitzonderlijke karakter, de hoge technische kwaliteit, de weelderige versiering en de vroege typologie verheffen het tot een meesterwerk dat absoluut thuishoort in de collectie goud- en zilverkunst van het Brusselse museum.

Originele en eigentijdse versiering

De versiering op deze samowaar behoort tot de transitiestijl, een korte overgangsperiode tussen de overdaad van de rococo en de zuivere lijnen van de Louis XVI-stijl. Edelsmid Van Deuren was op amper 30-jarige leeftijd al spectaculair begaafd in gegoten, gerepousseerde, geappliqueerde en geciseleerde elementen, ongetwijfeld conform de hoge vereisten van zijn welstellende clientèle. De samowaar heeft bovenaan een sierknop in de vorm van een zwaan. De decoratie is rijkelijk en eclectisch: slingers van bloemen en bladeren, acanthusbladeren en rozetfriezen wisselen af met parelsnoeren en mascarons. Medaillons van historische figuren, kenmerkende versiersels uit die tijd, flankeren Egyptische motieven op de handvatten, die dan weer volstrekt nieuw zijn op het einde van de 18e eeuw. Dit is een zeldzaam voorbeeld van zilverwerk in transitiestijl en een vroege getuige van de passie voor Egypte die vanaf begin 19e eeuw met de Empirestijl steeds grotere vormen aanneemt.

Historische context

In die tijd bekleedde Mechelen, gerechtelijke hoofdstad van de Zuidelijke Nederlanden en zetel van een aartsbisdom, een strategische economische positie en telde de stad heel wat adellijke families en rijke hoge ambtenaren. Die laatsten vormden een welgesteld publiek dat tuk was op imposant zilverwerk uit het atelier van Joseph Van Deuren of zijn concurrent Joannes Cornelius Hendrickx, wiens werk eveneens te zien is in het Museum Kunst & Geschiedenis.

Betrouwbare herkomst

Over dit prokstuk, sinds de 18e eeuw in het bezit van dezelfde familie, werd niets gepubliceerd of gedocumenteerd. De samowaar was blijkbaar een huwelijksgeschenk en is tot vandaag de meest indrukwekkende realisatie van Joseph Van Deuren. Het werk vormt samen met de andere stukken uit hetzelfde atelier en dat van Hendrickx een orgelpunt in het nieuwe parcours ‘18e-eeuwse kunst’ van het museum.

Fonds Comte Thierry de Looz-Corswarem

Het Fonds Comte Thierry de Looz-Corswarem, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, heeft als doel Belgisch roerend cultureel erfgoed te beschermen, voor openbare collecties. Het Fonds richt zich meer specifiek op de aankoop van meesterwerken of werken en documenten die betekenisvol zijn voor de geschiedenis van België, uit de periode 1550-1850.