Le Verre d'eau

Le Verre d'eau is een werk van de Belgische kunstenares Jane Graverol. In haar oeuvre gaan fantasie, erotiek, surrealisme en popart hand in hand. In haar latere werk experimenteert ze met collages die haar creaties wat meer politiek getint maken. Le Verre d'eau maakt deel uit van een reeks collages die geïnspireerd zijn op de pop uit de jaren 60. In deze reeks refereert ze naar ingrijpende evoluties van die tijd, zoals de verovering van de ruimte.

Collage geïnspireerd op de pop

Het door het surrealisme gekleurde oeuvre van Jane Graverol evolueerde in de jaren 60-70 naar een oeuvre van die tijd. Le Verre d’eau maakt deel uit van een reeks collages die geïnspireerd zijn op de pop uit de jaren 60. Graverol bevraagt de ingrijpende veranderingen van die tijd, zoals de oorlog in Vietnam of de verovering van de ruimte. Deze werken bewijzen dat de kunst van Graverol – die veel meer biedt dan een vrouwelijke kijk op het surrealisme – mee evolueerde met zijn tijd en vraagtekens plaatste bij de actualiteit.

Surrealistische beeldtaal

Graverol ontleent aan het surrealisme het silhouet, namelijk een gevleugelde vrouw met vissenlichaam (in de vorm van een waterglas?) bezaaid met witte wolken tegen een blauwe hemel à la René Magritte. Door het gebruik van tekst – tevens de transcriptie van een gedicht – herbevestigt ze de vlakheid en de materialiteit van het oppervlak van het werk. De collage en de tekst zijn heterogene en surrealistische elementen die de gesuggereerde illusie opheffen. Het handgeschreven woord ‘lyre’ is een duidelijke knipoog naar het artikel La Lyre à double tranchant van André Souris (theoreticus, componist en goede vriend van Nougé en Magritte), dat in 1954 verscheen in het tijdschrift Les Lèvres Nues.

Vragen bij de actualiteit

De uitgeknipte beelden van de astronaut en de Melkweg, de huishoudelijke producten, de luchtfoto van een stad en het industriële plan, als achtergrond van het werk, zijn daarentegen kenmerkend voor het willen integreren van beelden uit de actualiteit en een maatschappij in volle evolutie. Dit zijn eigenschappen van popartwerken, zoals de collages van de Amerikaanse kunstenaar Robert Rauschenberg. Het werk wordt een weerspiegeling van de echte wereld en niet langer een zelfexpressie. Jane Graverol laat haar eigen accent en symboliek echter gelden met het silhouet van de driekoppige hellehond Kerberos uit de Griekse mythologie. Hiermee lijkt ze ons te waarschuwen voor een imminent gevaar.

Vrouwelijke kunstenaar

Net als andere vrouwelijke kunstenaars ontwikkelde ook Jane Graverol zeer snel strategieën om haar plek in het kunstlandschap te veroveren (in het begin exposeerde ze zelfs onder de naam Jean Graverol). Doordat ze de vrouwelijke subjectiviteit keer op keer benadrukte, werd ze een inspiratie voor vele anderen. Zo ook voor Evelyne Axell (1937, Namen - 1972, Zwijnaarde), een popkunstenares opgeleid door Magritte, wier eerste werken duidelijk gelijkenissen vertonen met die van Graverol.

Jane Graverol

Jane werd in 1905 in Elsene geboren als dochter van de symbolistische schilder Alexandre Graverol. Ze studeerde aan de academie van Brussel en Etterbeek bij grote schilders, onder wie Constant Montald en Jean Delville. Vanaf 1927 stelde ze tentoon. In 1949 volgde een belangrijke ontmoeting met René Magritte, die haar liet kennismaken met surrealistische dichters als Marcel Lecomte, Paul Nougé en Louis Scutenaire. Samen met Marcel Mariën, haar partner gedurende een tiental jaar, richtte ze in 1954 het tijdschrift Les Lèvres Nues op. Datzelfde jaar werd haar werk opgenomen in de tentoonstelling Le Fantastique dans l’Art belge de Bosch à Magritte voor de Biënnale van Venetië. In de jaren 60 ontmoette ze ook André Breton en Marcel Duchamp in New York en exposeerde ze in de grote galerijen in Brussel. Schilderijen en pastelwerken waren haar geliefde artistieke expressievormen en haar stijl is een versmelting van fantasie, erotiek, surrealisme en popart. Graverol is ook bekend voor haar collages en haar nauwe aansluiting bij de fantasmagie.

Tentoongesteld in Le Delta in Namen

Le Verre d’Eau van Jane Graverol werd voorgesteld in Le Delta tijdens de tentoonstelling rond de Naamse kunstenares Evelyne Axell: Pop Art & Féminisme. Het Fonds Pierre-François Tilmon, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, met als doel de aankoop, het behoud en de restauratie van het roerend cultureel erfgoed van de musea in Namen, heeft het werk daarna aangekocht om het in deze culturele ruimte te bewaren.