Tabak snuiven was populair in de 18de en 19de eeuw. Voor de meest begoede mensen werden er prachtige snuifdozen vervaardigd in kostbare materialen die hun sociale status bekrachtigden. Daarvan getuigt de collectie van 41 snuifdozen die aan de Koning Boudewijnstichting geschonken werd.
Een staalkaart aan snuifdozen
Bij testament richtte Robert Merveille, overleden in 2020, het ‘Fonds Collection Germaine Delchambre et Robert Merveille’ op. In dat kader legateerde hij o.a. aan de Koning Boudewijnstichting een merkwaardige collectie. Deze vormt een mooie staalkaart van de prestigieuze snuifdozen die aan het einde van de 18e en het begin van de 19e eeuw vervaardigd werden. Ze bestaan uit diverse kostbare materialen en zijn uitgevoerd in verscheidene decoratieve technieken. De collectie getuigt van de toenmalige mode van het tabak snuiven – een sociaal gebeuren dat gepaard ging met heel wat rituelen – en van hun waarde als statussymbool.
De mode van het tabak snuiven
De westerse gewoonte van tabak snuiven en roken ontstaat aan het Spaanse en Portugese hof in de 16e eeuw. Nadien verspreid het fenomeen zich over heel Europa en zelfs in Amerika. Tabak wordt geprezen voor zijn medicinale krachten en geleidelijk aan ontstaat een ware mode van tabak snuiven. Eerst binnen de aristocratie en de rijkere klassen, nadien geraakt het ook algemeen verspreid. De tabaksdozen uit de verzameling van Robert Merveille dateren grotendeels van het einde van de 18e eeuw en het begin van de 19e eeuw. In die periode is tabak snuiven enorm populair in een groot deel van Europa.
Luxueuze tabaksdozen: een statussymbool
Geleidelijk aan worden de snuifdozen luxueuzer en groeien ze uit tot een echt statussymbool. De snuifdoos, die zelfs wordt aangepast aan de kleding, wordt een accessoire dat de rijkdom van de eigenaar mee uitstraalt. Edelsmeden en hofjuweliers gaan zich toeleggen op het vervaardigen van deze prestige objecten. De meeste stuks uit de collectie Delchambre - Merveille werden vervaardigd in Parijs en een aantal in Hannau en Genève: belangrijke Europese centra voor de productie van snuifdozen.
Niets boven een tabaksdoos als geschenk
Kostbare tabaksdozen of snuifdozen worden vaak als geschenk gegeven. Zo zijn er bijvoorbeeld modellen met diamanten of edelstenen rond een portret, die gebruikt werden als diplomatiek of militair geschenk. Snuifdozen met portretminiaturen werden ook - als teken van liefde - geschonken aan een geliefde.
Het schenken van snuifdozen met portretminiaturen of met koninklijke monogrammen werd veelvuldig toegepast aan het Franse hof. Zo werd ook bijgedragen aan de verspreiding van het koninklijke imago. Een prachtig exemplaar uit de collectie is de snuifdoos met portret van Napoleon, die hij schonk aan Baron Pierre Demadières, burgemeester van Rouen.
Daarnaast telt de collectie bijvoorbeeld ook een gouden snuifdoos met een blauw geëmailleerd deksel met diamanten en het gekroond monogram van Leopold II en een gouden snuifdoos met gekroond monogram van koning Louis-Philippe dat als diplomatiek geschenk gegeven werd ter gelegenheid van het huwelijk van Leopold I met Louise-Marie van Orléans.
Waar te zien?
Op vraag van Robert Merveille zal de collectie ondergebracht worden in het Hotel de Groesbeeck-de Croix, het museum voor decoratieve kunsten in Namen.