Brussels kantwerk

De Koning Boudewijnstichting kon via het Fonds Marie-Jeanne Dauchy dit opmerkelijk verfijnd en met de hand vervaardigd 19e-eeuws kantwerk aankopen voor het Mode & Kant Museum in Brussel. Het stuk getuigt van de uitmuntendheid van de Brusselse kantproductie en zal van 12 november 2025 tot 11 januari 2026 in primeur te bewonderen zijn in het museum. Nadien zal het op BRAFA te zien zijn, op de stand van de Koning Boudewijnstichting (nr 151), van 25 januari tot 1 februari 2026, waarna het verder onderzocht zal worden in de reserves van het museum.

Dit bijzondere werk getuigt van de uitmuntendheid van de Brusselse kantproductie, die de stad van de 18e tot het begin van de 20e eeuw wereldfaam bezorgde. Brussel neemt in de geschiedenis van de kant een centrale plaats in: deze ambacht ontstond in de 16e eeuw, gelijktijdig in onze regio en in Italië, en verwierf al snel internationale bekendheid. Vanaf de 17e eeuw werd kant zeer gewaardeerd door de elite. Twee eeuwen later werd het, dankzij de mechanisatie, een onmisbaar onderdeel van de vrouwelijke klederdracht — al betekende diezelfde mechanisatie ook het einde van de handgemaakte kant.

Een meesterwerk in Point de Gaze

Het vierkante kantwerk met licht afgeronde hoeken is volledig vervaardigd in Point de Gaze, een verfijnde en complexe naaldkanttechniek. Deze techniek werd in de 19e eeuw ontwikkeld door Brusselse manufacturen, die de stukken in lokale ateliers produceerden en vervolgens verhandelden in Brussel en Parijs. De katoenen kant onderscheidt zich door luchtige mazen die florale motieven met opvallend realisme verbinden. Voor het eerst vermeld op de Wereldtentoonstelling van Londen in 1851, maakt Point de Gaze een grote variatie aan steken en nuances mogelijk. Daarmee worden de contrasten en details van de toen populaire sierbloemen virtuoos weergegeven. De lichte achtergrond, rij per rij vervaardigd met één enkele draad, geeft het geheel een opmerkelijke lichtheid. Point de Gaze of naaldkant wordt soms ook rozenpunt genoemd, verwijzend naar de gelaagde bloemblaadjes van vaak afgebeelde rozen.

Een weelderig bloemendecor

Het decor van dit stuk is bijzonder goed uitgebalanceerd. In het midden vermengen zich sierlijke takken, bladeren en bloemen: geaderde kastanjebladeren, dahlia’s, wijnranken en druiventrossen, bloeiende pioenen, rozen, vingerhoedskruid, klokjesbloemen, hortensia’s… Elk hoekmotief herneemt deze elementen in grote druppelvormige medaillons, en elke rand is versierd met drie medaillons die telkens dezelfde motieven tonen. De volledige creatie is omkaderd met een brede, dichte rand waarin dezelfde florale elementen terugkeren. Tot op heden blijft het oorspronkelijke gebruik van dit stuk onzeker: sjaal, cape, sluier of tafellaken? Documentair onderzoek moet hier meer duidelijkheid over brengen. Wat wel vaststaat, is dat Point de Gaze, een van de meest kostbare kanttechnieken, voorbehouden was aan prestigieuze stukken. Gezien de imposante afmetingen (200 x 195 cm) gaat het hier om een opdrachtwerk of een demonstratiestuk, bedoeld om het vakmanschap van de manufactuur te tonen op grote tentoonstellingen van die tijd.

Een beschermd en gewaardeerd erfgoed

De verwerving van dit stuk werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Fonds Marie-Jeanne Dauchy, beheerd door de Koning Boudewijnstichting, die het in bruikleen geeft aan het Mode & Kant Museum in Brussel. Het werk wordt opgenomen in de Kantkamer, waar het museum dit vakmanschap belicht. Het stuk zal er te zien zijn van 12 november 2025 tot 11 januari 2026. Nadien zal het op BRAFA te bewonderen zijn, op de stand van de Koning Boudewijnstichting (nr 151), van 25 januari tot 1 februari 2026, waarna het verder onderzocht zal worden in de reserves van het museum.