49 boules de même couleur sur un plan incliné mais surélevé

Ter gelegenheid van Brafa 2020 verwierf het Fonds Charles Vreeken, dat beheerd wordt door de Koning Boudewijnstichting, een belangrijk kinetisch werk van Pol Bury, “49 boules de même couleur sur un plan incliné mais surélevé”( 49 bollen van dezelfde kleur op een hellend, maar verhoogd vlak). 

Het Fonds Charles Vreeken heeft als doel de Belgische musea te ondersteunen door werken aan te kopen of projecten te ondersteunen die bijdragen tot hun naambekendheid. 

Pol Bury (1922-2005) is één van de boegbeelden van de naoorlogse kunst en pionier van het kinetisme. Hij studeert aan de Academie voor Schone Kunsten van Bergen. Algauw treedt hij toe tot de surrealistische beweging. Na de oorlog sluit hij zich aan bij de Cobra-beweging. 

In 1950, tijdens een bezoek aan de tentoonstelling van Alexander Calder in de Galerie Maeght in Parijs, beslist hij om zich verder te verdiepen in het concept van werken in beweging. Hij creëert “Plans mobiles” en “Multiplans”, composities die aangedreven worden door de wind, een elektrische motor of door toedoen van de toeschouwers. Gedurende heel zijn artistieke loopbaan bestudeert Pol Bury de relatie tussen werk en toeschouwer, waarbij hij die laatste uitnodigt om al zijn zintuigen te gebruiken om optimaal van het werk te genieten. In 1955 stelt hij zijn werken tentoon in Parijs, naast andere pioniers van het kinetisme zoals Vasarely, Alexander Calder en Jacobsen. Deze tentoonstelling, “Le Mouvement” (De Beweging), luidt de geboorte in van de kinetische kunst. 

In 1963 – hij heeft zich ondertussen gevestigd in de omgeving van Parijs – begint hij echte driedimensionale sculpturen te vervaardigen, waarvan de vormen doen denken aan meubels (bibliotheek, lessenaar, kast…). Aanvankelijk werkt hij met gerecycleerde materialen, om economische redenen. Pas na zijn eerste successen in de Verenigde Staten beschikt Pol Bury over de financiële middelen om zijn eigen materialen aan te kopen en sculpturen te creëren met puur geometrische vormen, waarmee hij de zwaartekracht en de bewegingsillusie exploreert. In die periode, meer bepaald in 1966, maakt hij de sculptuur “49 boules de même couleur sur un plan incliné mais surélevé”(49 bollen van dezelfde kleur op een hellend, maar verhoogd vlak). Het gaat hier dus om één van de eerste werken waarvoor Pol Bury zelf zijn materialen koopt, wat de kwaliteit ten goede komt. In 1967 begint hij met metaal te werken, een flexibeler materiaal dat hem in staat stelt om met vormen, oppervlakken en spiegeleffecten te spelen. Eind jaren 60 verandert hij van schaal en legt hij zich toe op monumentale sculpturen voor diverse stedenbouwkundige projecten. 

Innovatiegericht als hij is, wil Pol Bury voortdurend vernieuwen. Hij gebruikt daarbij zeer diverse materialen en technieken, en gaat altijd op zoek naar de trage en bijna onmerkbare reële beweging. Via zijn werken beheerst hij de tijd en hypnotiseert hij de toeschouwer. Zijn composities zitten vaak vol humor. Ze verrassen en amuseren, en de verrassende bewegingen creëren sonoriteiten, geruis en ritmes. 

De werken van Pol Bury worden aanvankelijk geprezen door de Parijse en New Yorkse kunstwereld, en leveren hem algauw een internationale reputatie op als pionier van het kinetisme en meester van de trage beweging. 

Het werk “49 boules de même couleur sur un plan incliné mais surélevé” behoort tot zijn topwerken, zowel door de kwaliteit van de gebruikte materialen als door zijn surrealistische inspiratie. De kunstenaar kiest er namelijk voor om bollen te doen opklimmen langs een hellend vlak, wat ingaat tegen het gezond verstand en verwijst naar de surrealistische beweging waartoe Pol Bury in zijn jeugd behoorde. De sculptuur is tentoongesteld in Museum L in Louvain-la-Neuve.